Nominasjon til Noregs dokumentarv
Ei viktig årsak til at akkurat dette arkivet er valt er «badesaka», godt uttrykt i attersynet til Olivia Driveklepp. Den illustrerer haldningane og tankegangen til sanitetsforeiningane, og er ei enkel og fin forteljing om arbeidet til sanitetskvinnene. Om å sjå seg sjølv som del av eit fellesskap, om ueigennytte – og det å vere det motsette av sjølvsentrert. Dei såg eit behov i lokalsamfunnet og sette i verk tiltak som dekte behovet.
Vikebygda sanitetslag, slik som mange andre foreiningslag under NKS, var eit lite lag som bidrog til både bygging og drift av institusjonar i regi av større sanitetslag (her Volda sanitetslag). Desse små og store laga bidrog med små byggesteinar i noko som til saman vart noko større – utviklinga av velferdssamfunnet i første halvdel av 1900-talet. Dette gjorde dei ved å halde utlodding på kvart foreiningsmøte, arrangere basarar og sjølve lage ting som trongst ved institusjonane.
Arkivet er så og seie komplett, frå starten i 1925 og framover, og utgjer i underkant av ein hyllemeter. Liste ligg på Arkivportalen. Møtebøker og årsmeldingar er tilgjengelege på Digitalarkivet, som ein del av Sanitetsarkivprosjektet i Møre og Romsdal.
Fram til 1937 låg Vikebygda sanitetslag under Volda sanitetslag, då dei melde seg inn i NKS som eit sjølvstendig lag.
Igjennom mange år har dei utretta mykje både i det store og det små :
- Skulebarnundersøkingar frå 1927, tannhelseundersøkingar eit par år etter.
- I 1939 kjøpte Vikebygda sanitetslag eit badekar til kvar husstand i bygda. 56 sinkkar og 2 sinkbaljar (til 2 familair som ikkje hadde stort nok baderom til badekar).
- Sjukesysterteneste i heimane vart dekt av sanitetslaget fram til kommunen overtok i 1963.
- Laget dreiv ei stund sanitetsheimehjelp. Kommunen overtok denne tenesta i 1966.
- Hadde spedbarns- og småbarnskontroll i lag med Volda sanitetslag.
- Frå 1961 helsekontroll av husmødre.
- Kurs i førstehjelp og heimesjukepleie.
- Frå 1965 fotpleie for eldre.
- Frå 1969 undersøking av livmorhalskreft.
- Frå 1973 blodtrykksmåling.
- Arrangerte dametrim og eldretreff.
- Debattkveld om kvinnemedisinsk forsking og kvinnehelse.
- Rømmegrautsal på Rotevassætra.
- Sal av fastelavnsris.
- Jobba for goder til pasientane ved Pleieheimen
- Årleg basar med handlaga gjenstandar.
- Årleg støtta helserelaterte saker og institusjonar.
- Samla inn pengar til NKS sentrale faste fond.
Nærmiljøet har også siste åra nytt godt av gåver frå saniteten: frukt og grønt til SFO, handikapptoalett ved ungdomslaget sitt bygg, innsamling til kjøp av utstyr til sjukehuset i Volda.
Møtestad har ofte vore samfunnshuset Høgtun.
Vikebygda sanitetslag lever i beste velgåande framleis.
Lenke til nettside: Vikebygda sanitetslag | Norske Kvinners Sanitetsforening (sanitetskvinnene.no)
Lenke til facebookside: Vikebygda sanitetslag
Lenke til registreringane over arkivet etter Vikebygda sanitetslag på Arkivportalen: P-00312 - Vikebygda sanitetslag (arkivportalen.no)
Lenke til møtebøkene og årsmeldingane på digitalarkivet: Finn kilde - Digitalarkivet
Noregs dokumentarv er den norske delen av UNESCOs Memory of the World-register. Blant dokumenta på Noregs dokumentarv-liste finn vi Gulatingslova ca 1250, Grunnlova av 17. mai 1814, Nordlandshandelarkiva på Bryggen 1702-1942, Radioprogram: Norge slår England 2-1 i fotball 1981 (reporter Bjørge Lillelien), Minnematerialet etter 22. juli 2011. Der er så langt ingen sanitetsarkiv på Noregs dokumentarvliste.
Lenke til dokumentarven: Norges dokumentarv - kulturradet.no
Tekst: Åsta Vadset, IKAMR